به نظر کانت الزامات اخلاقی بر معیار عقلانیت استوارند که او این معیار را امر مطلق می داند. امر مطلق به این معنا است که کاری را انجام بده که می خواهی به قاعده اخلاقی مبدل شود. یا به تعبیر خودمان چیزی را برای دیگران بخواه که برای خود هم می خواهی. از این رو به نظر کانت اخلاقی نبودن به معنای عاقل نبودن است.
فیلسوفان مدرن دیگری چون لاک و هابز نیز از این نکته سخن به میان آورده بودند که الزامات اخلاقی بر معیارهای عقلی استوارند اما به نظر این افراد این معیارها مبتنی بر اصولی هستند که اراده محور یا میل محورند یا اینکه بر شهودهای عقلی استوارند. کانت اما معتقد است تأیید امر مطلق ( آنچه را برای دیگران بخواه که برای خود می خواهی) امر ذاتی برای عامل عاقل است یعنی عقل به صورت ذاتی به این امر می رسد.
به نظر وی این اصل بر این نکته استوار است که اراده عقلانی ما آزاد است. یعنی این اراده خالق قانونهایی است که بدان رسیده است. بدین گونه است که تصور کانت از عقل فراتر از تصوری می رود که هیوم بدان قایل است و عقل را برده احساسات می داند. طبیعی است که با تکیه بر این خودمختاری عقل و ارادۀ انسان است که کانت می تواند ارزش همۀ انسانها را برابر و البته بس مهم ارزیابی کند.
هرچند کانت در آثار زیادی به بحث اخلاق پرداخته است اما شاید دو کتابی که امهات بحث اخلاق وی را تشکیل می دهند یکی بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق و دیگری نقد عقل عملی باشند. بیشتر بحثهایی که در باب اخلاق کانت می رود به این دو کتاب مقید هستند.
در باب اهداف و روشهای فلسفۀ اخلاق سخن بسیار است. هدف اصلی فلسفۀ اخلاق به نظر کانت یافتن اصل بنیادین مابعدالطبیعه اخلاق است. او به دنبال اصل و اصولی است که همۀ انسانها از آن بابت که انسان هستند بدان مقید باشند . بدین جهت پاره ای از مفسران کانت بدین نکته اشاره کرده اند که او به دنبال اصل و اصولی است که حتی شکاکترین افراد نیز نتوانند در ان اصول تردید و شک روا دارند. به نظر کانت این اصل بر اصول عقل مبتنی است و بدین جهت تردیدی را برای کسی باقی نمی گذارد.
عقلانی بودن این اصول البته خودمختاری عاملی که این عقل را به کار می برد توجیه می کند. کانت تصریح می کند که کسی نمی تواند به اخلاق معتقد باشد بدون آنکه برای خود آزادی و استقلالی در انتخاب قایل باشد.
پرسش اخلاق به زعم کانت این است که " چه کاری را باید انجام دهم" برای جواب به این پرسش البته باید به اصول بنیادین اخلاق متوسل شد. به نظر کانت فلسفۀ اخلاق همچنین باید چیزی در باب غایت عمل انسانی یا خیر برین بگوید که این خیر برین همان سعادت انسانی است. به نظر ما اینجا جایی است که پرسش اخلاقی کانت به پرسشهای اخلاقی یونان باستان و افرادی چون افلاطون و ارسطو نزدیک می شود. هرچند که کانت برخلاف فردی چون ارسطو تعارضهایی میان فضیلت و سعادت می بیند.
هنگامی که بحث از روش فلسفۀ اخلاق می شود کانت بر این نکته تأکید می کند که مضامین فلسفی اخلاق پیشینی هستند یعنی تجربی نیستند. بخش مهمی از دو فصل اول کتاب بنیاد بر این تعلق می گیرد که روش تجربی را برای مضامین اخلاقی – فلسفی نفی و طرد نماید. واضح است که چرا کانت بر پیشینی بودن روش فلسفۀ اخلاق تأکید می کند. فلسفۀ اخلاق باید تبیینی از سرشت و ساختار واقعیت اخلاقی ارائه کند و به این پرسشها پاسخ گوید که وظیفه چیست؟ انواع وظایف کدامها هستند و ماهیت خیر چیست. این پرسشها البته پرسشهایی مابعدالطبیعی هستند. اصول مابعدالطبیعی هم البته باید از طریق پیشینی یعنی فراتر از تجربه تعیین گردند. تکرار کنیم که اتخاذ این امر از سوی کانت امری غریب نیست چرا که وی معتقد است احکام اخلاقی باید ضروری و کلی باشند و ضروری و کلی بودن احکام اخلاقی تنها در صورت پیشینی بودن آنها تحقق می یابند.
عیادت رهبر معظم انقلاب اسلامی از آیت الله فاضل لنکرانی،